Tiếp nối Phần 1 đã được mọi người rất ủng hộ (Cảm ơn mọi người nhiều!!! Điều này giúp tạo động lực để mình dịch tiếp vì bài này thực sự là siêu siêu dài luôn >"<), mình tiếp tục Phần 2 về cách xác định bản đồ sự nghiệp của mỗi cá nhân.
Bạn nào chưa đọc Phần 1 thì có thể xem tại đây:
Phần 1 - Cách con người tiếp cận với khái niệm "Nghề nghiệp"
PHẦN 2 - XÁC ĐỊNH BẢN ĐỒ SỰ NGHIỆP
Bản đồ sự nghiệp của bạn
Dưới đây là minh họa cho con đường sự nghiệp của mỗi chúng ta. Tôi không rõ chính xác sự nghiệp của bạn đang ở đoạn nào, nhưng chắc hầu hết độc giả của bài viết này sẽ nằm ở đoạn màu xanh dương, tức là bạn đang từng bước phát triển sự nghiệp của mình. Cho dù bạn chưa thực sự bắt đầu hay chưa thành công nhưng hẳn trong đầu bạn đã có một chút gì đó mường tượng về thứ gọi là bản đồ "Kế hoạch xây dựng sự nghiệp" của riêng mình.
Chúng ta có thể nhóm những người đang nắm giữ bản đồ sự nghiệp trong tay thành ba kiểu chính, mỗi kiểu được đại diện cho những người đang trôi theo dòng chảy, đã được thả vào ao, hay đang đứng trên bờ và ở mọi giai đoạn trong cuộc sống của một người trưởng thành.
Có một nhóm trong số những nhóm này, đang đứng ở ngã ba đường, nhìn vào bản đồ và hoang mang khi thấy một dấu hỏi to tướng.
Đây là những người hơi thiếu quyết đoán về con đường sự nghiệp của họ. Họ được khuyên bảo hãy theo đuổi niềm đam mê của mình, nhưng họ cảm thấy mình chẳng đặc biệt đam mê bất cứ điều gì. Họ được giáo điều rằng hãy để thế mạnh của bản thân chỉ dẫn, nhưng họ không chắc mình giỏi nhất lĩnh vực gì. Có thể trước đây họ từng có câu trả lời, nhưng giờ thời thế đã thay đổi và họ không còn chắc chắn mình là ai hoặc đang đi đâu nữa.
Một nhóm người khác thì có thể thấy trên bản đồ các mũi tên định hướng rõ ràng mà họ tự tin là chỉ đúng đường, nhưng chẳng hiểu sao chân họ cứ tự động rẽ theo một hướng khác. Nhóm người này đang sống với một trong những nỗi khốn khổ phổ biến nhất của con người: trong thâm tâm họ biết rõ con đường sự nghiệp mà họ đang đi là sai.
Một nhóm người may mắn hơn thì cảm thấy họ biết rõ nơi họ muốn tới và tin rằng họ đang đi đúng theo hướng đó.
Nhưng ngay cả nhóm người may mắn này họ cũng nên tạm dừng bước và tự hỏi: "Ai là người đã vẽ những mũi tên này? Có thật sự là mình vẽ không?”. Câu trả lời có thể khiến họ lúng túng đấy.
Tôi chắc chắn rằng tất cả những người này đều sẽ được "khai sáng" nếu dành ra vài khoảnh khắc tự nhìn nhận lại con đường sự nghiệp của bản thân.
Câu hỏi đặt ra là: Tại sao tôi lại nghĩ rằng tôi có thể giúp bạn tự nhìn nhận lại sự nghiệp của mình chỉ với cái đống hình vẽ người que vô nghĩa trong bài này?
Câu hỏi cực kỳ hợp lý. Một điều tôi luôn tự hỏi mình khi tôi chọn chủ đề để viết đó là "Liệu mình có đủ trình độ để viết về điều này không?". Và dưới đây là những lý do tôi quyết định viết về vấn đề chọn nghề:
- Tôi đã dành gần 20 năm qua để phân tích con đường sự nghiệp của chính mình.
- Con đường của tôi đã trải qua rất nhiều ngã rẽ. Từ việc muốn trở thành một ngôi sao điện ảnh khi tôi 7 tuổi đến việc muốn trở thành tổng thống khi 17 tuổi, muốn sáng tác nhạc phim khi 22 tuổi, muốn trở thành một doanh nhân khi 24 tuổi, muốn viết nhạc kịch khi 29 tuổi và gần đây nhất là muốn trở thành biên kịch chuyên nghiệp.
- Sau khi chạy loăng quăng khắp ngả trên con đường sự nghiệp trong cả cuộc đời, hiện tại tôi thực sự yêu công việc của mình bây giờ. Điều đó luôn có thể thay đổi, nhưng khi nhìn lại quá trình đưa ra quyết định từng khiến tôi bối rối hoặc bực mình ra sao, cũng như các quyết định nào đã khiến tôi hài lòng hơn, tôi nhận ra mình đã phần nào hiểu được những người khác thường mắc sai lầm ở đâu.
- Ngoài việc đã có case study từ chính bản thân mình, tôi còn được biết tình cảnh của hàng chục bạn bè gần gũi xung quanh. Bạn bè tôi cũng bị “ám ảnh” về con đường sự nghiệp của họ. Nhờ vậy trong khi quan sát con đường của họ, nói chuyện với họ về những vấn đề họ gặp phải, tôi đã mở rộng tầm nhìn của mình về chủ đề này, giúp tôi rạch ròi giữa các bài học mang tính cá nhân và mang tính cộng đồng.
- Cuối cùng, đây không phải là một bài viết so sánh nghề nào tốt hơn hay nghề nào ý nghĩa hơn. Có rất nhiều nhà khoa học xã hội và các tác giả viết chuyên sâu về phát triển bản thân và tôi không phải là một trong số họ. Thay vào đó, đây là một khung hệ thống tôi nghĩ có thể giúp mọi người đánh giá con đường sự nghiệp của mình một cách rõ ràng và trung thực nhất, thấy được điều gì thực sự quan trọng với họ. Cách này đã giúp tôi rất nhiều, vì vậy tôi nghĩ rằng nó có thể sẽ hữu ích với các bạn.
Bây giờ bạn đã có một cái nhìn mới về bản đồ kế hoạch sự nghiệp của bạn, dù cho nó có bất kì mũi tên định hướng nào hay không, hãy cứ đặt nó xuống và bỏ qua một bên. Chúng ta sẽ quay lại với nó ở cuối bài viết. Bây giờ là lúc bắt đầu động não và suy nghĩ về mọi chuyện từ đầu, với nguyên tắc đầu tiên.
_________
Trong một bài viết phân tích về lý luận của "đầu bếp - bếp trưởng" (Chi: nếu có thời gian mình sẽ dịch tiếp bài này), tôi đã thiết kế một khung hệ thống đơn giản diễn tả cách một "bếp trưởng" đưa ra các lựa chọn lớn trong sự nghiệp. Cốt lõi của khung hệ thống này là một biểu đồ Venn đơn giản.
Phần đầu tiên của biểu đồ là Chiếc Hộp Mong Muốn (Want Box), trong đó chứa tất cả những ngành nghề mà bạn từng muốn làm.
Phần thứ hai của biểu đồ là Chiếc Hộp Thực Tế (Reality Box). Chiếc hộp này chứa những lĩnh vực sự nghiệp mà bạn có khả năng cao là sẽ thành công nếu đi theo nó. Điều này đánh giá dựa trên sự so sánh giữa khả năng của bạn trong chuyên môn của lĩnh vực đó và độ khó để thăng hoa trong sự nghiệp khi bạn tham gia vào thị trường ngành nghề này.
Phần giao giữa hai chiếc hộp này chứa những con đường tối ưu nhất bạn có thể lựa chọn để đi theo, chứa những mũi tên bạn nên xem xét để vẽ vào Bản đồ Sự nghiệp của mình. Ta có thể gọi phần này là Bể Lựa Chọn.
Đến đây chắc các bạn đã phần nào hiểu những vấn đề chúng ta cần đào sâu. Nhìn thì đơn giản nhưng việc làm đầy những chiếc hộp này khó hơn chúng ta tưởng rất nhiều. Để biểu đồ này thực sự chất lượng, những thông tin trong nó phải sát với thực tế nhất có thể, tức là ta cần phải nhìn nhận bản thân thành thật hết mức. Phần tiếp theo, chúng ta sẽ bắt đầu từ chiếc hộp đầu tiên, Chiếc Hộp Mong Muốn.
(Còn tiếp)
_______
Mình đã rất băn khoăn không biết nên chia bài này ra thành mấy phần để mọi người dễ theo dõi, không bị phân tán và vẫn có thể dễ dàng kết nối từ phần này tới phần kia của cả nội dung bài. Các bạn yên tâm, đây hoàn toàn chưa phải những phần quan trọng nhất của bài đâu, tác giả mới chỉ vẽ ra tổng quát để cho các bạn hình dung để xác định sự nghiệp cần bắt đầu từ đâu, và làm những gì thôi. :v Mình sẽ dịch tiếp phần sau với Chiếc Hộp Mong Muốn, và dự kiến là sẽ dài hơn Phần này nhiều lắm. :'( Mong các bạn sẽ có đủ kiên nhẫn để theo dõi toàn bộ!
Nguồn: Wait But Why
Dịch giả: Đoàn Linh Chi