Đó là tên một bộ phim nổi tiếng đã từng giành được 4 giải Oscar vào năm 2002, trong đó có có giải Phim hay nhất và Kịch bản chuyển thể xuất sắc nhất, Russell Crowe cũng đã được đề cử cho Nam chính xuất sắc nhất. Bộ phim kể về cuộc đời của nhà toán học thiên tài John Nash, người đã đoạt giải Nobel Kinh tế vào năm 1994.
Tuy nhiên, bộ phim không nói về tài năng của nhà toán học, mà tập trung vào những gì John Nash và vợ ông, bác sĩ Alicia Esther Nash, đã phải trải qua do chứng rối loạn tâm thần của ông. John Nash bắt đầu có những biểu hiện đầu tiên của chứng tâm thần phân liệt từ năm 1959, thời gian vợ ông bắt đầu mang thai, khi đó ông 31 tuổi. Và dù bộ phim đã không kể lại chính xác câu chuyện cuộc đời của nhà toán học thiên tài thì nó, đương nhiên là cùng với giải Nobel, cũng đã góp phần giúp ông trở thành bệnh nhân tâm thần phân liệt nổi tiếng nhất mọi thời đại.
Người bị mắc tâm thần phân liệt sẽ có thể xuất hiện nhiều triệu chứng khác nhau như hoang tưởng, ảo giác, khó khăn trong tập trung suy nghĩ và thiếu động lực khi bệnh bị kích hoạt. Đối với John Nash cũng không ngoại lệ. Theo như ông kể lại, sau khi nhận thấy những dấu hiệu đầu tiên của căn bệnh, cũng là lúc vợ ông đã có mang, John Nash, lúc này đang làm việc ở M.I.T., đã xin nghỉ. Và sau 50 ngày dưới sự “theo dõi” ở bệnh viện McLean, ông đã đi tới châu Âu với mong muốn được trao tư cách người tị nạn. Thời gian sau đó, ông đã dành từ 5-8 tháng ở nhiều bệnh viện tại New Jersey, luôn trong tình trạng không tự nguyện và luôn cố gắng tìm cách để được phóng thích bằng các tranh luận pháp lý. Trong thời gian này, John Nash có lẽ đã thường xuyên ở trong tình trạng hoang tưởng với việc, khi được đề nghị ở lại bệnh viện một cách tự nguyện, ông đã từ chối vì tin rằng ông là người lãnh đạo của một phong trào hòa bình toàn cầu mà sự tồn tại chỉ ông biết. Thậm chí mẹ ông, trong chuyến thăm vài ngày sau, cũng đã vô cùng quẫn trí khi thấy tình trạng của ông lúc bấy giờ.
Điều đáng ngạc nhiên là ông vẫn có khả năng sử dụng lý trí để phủ nhận những hoang tưởng gây ra bởi những cơn tâm thần phân liệt, trở lại suy nghĩ như một người với “những hoàn cảnh thông thường” và thậm chí thực hiện các nghiên cứu. John Nash đã hoàn thành tổng cộng 3 nghiên cứu toán học chuyên sâu trong những thời gian ông sử dụng “lý trí cưỡng chế” như vậy. Thậm chí là sau khi trở lại trạng thái hoang tưởng “như trong mơ” vào khoảng cuối những năm 1960, dù vẫn bị tác dụng bởi những suy nghĩ hoang tưởng, John Nash vẫn có thể phần nào kiểm soát được hành vi của bản thân và , nhờ đó, tránh việc phải nhập viện hay bị chú ý bởi các bác sĩ tâm thần.
Tuy nhiên, tâm thần phân liệt là một căn bệnh mà chúng ta vẫn đang chưa tìm ra cách chữa trị. Vì vậy, sau khi trở lại cuộc sống bình thường, căn bệnh vẫn ảnh hưởng rất lớn đến nhiều khía cạnh trong đời sống của ông. Sau thời gian chuyển đến làm việc ở đại học Princeton, ông được mọi người biết đến với biệt danh “Bóng ma của Fine Hall” bởi cách ông lảng vảng ở các sảnh của ngôi trường bất kể thời gian, viết ra những dấu hiệu và công thức khó hiểu lên bảng đen. Vào một khoảng thời gian, dưới tác dụng của căn bệnh, Nash đã đi khắp châu Âu để thuyết phục nhiều chính phủ trao cho ông tư cách người tị nạn. Ông còn có thời gian bị ám ảnh với những chi tiết trong Kinh thánh, cố gắng phân tích nhiều đoạn trong đó và tìm kiếm sự tương đồng với cuộc đời của mình. Ông thậm chí đã phân tích mô hình của những dãy số như dãy Kǒchel để tìm kiếm mô hình mà ông có thể liên hệ đến cuộc đời của mình. Tuy nhiên, lớn nhất phải kể đến những ảnh hưởng đến gia đình của Nash, mối quan hệ của ông với vợ và các con thường xuyên căng thẳng trong thời gian này, và ông đã xa cách với họ trong khoảng thời gian dài.
Cuộc đời ông luôn đầy những bất ngờ, nhưng cái chết của ông mới thật sự gây shock cho cả những người hoạt động trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần và giới học thuật. Vào 23/5/2015, sau chuyến đi đến Nauy để nhận giải thưởng Abel, Nash và vợ, Alicia, đã bị tai nạn trên đường cao tốc New Jersey. Chiếc taxi chở 2 người đã bị mất lái và va chạm với lớp chắn tai nạn. Hậu quả là của 2, cùng không cài dây an toàn, đã bị văng ra khỏi xe và tử vong. Khi đó John Nash 86 tuổi.
Đối với những người phải chịu đựng căn bệnh tâm thần phân liệt cũng như người thân của họ, câu chuyện của John Nash đem đến hy vọng. Nash đã cho ta thấy rằng dù phải chịu những chứng bệnh tâm thần thường chỉ đem đến sự hủy diệt thì với thời gian, sự giúp đỡ chuyên nghiệp, và đặc biệt là sự quan tâm và kiên trì của những người yêu thương, ta vẫn có thể sống một cuộc đời trọn vẹn. Dù cuộc sống với căn bệnh tâm thần phân liệt chắc chắn không dễ dàng nhưng ta vẫn có thể, cuối cùng, giành được chiến thắng.
Nguồn tham khảo:
https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/1994/nash/biographical/
https://www.psychiatry.org/patients-families/schizophrenia/what-is-schizophrenia
