Nói dối là một hiện tượng rất phổ biến trong xã hội
Nói dối là nói không đúng sự thật. Ai ai ít nhiều đều nói dối; cũng may thay chúng ta không phải Pinocchio, nếu không sẽ có cuộc đua “mũi dài” mất! Nói dối cũng có rất nhiều nguyên nhân và nhiều kiểu khác nhau tùy vào mục đích và hệ quả của nó.
Một lời nói dối có thể vô hại (white lie) khi xuất phát từ những mục đích tốt như khuyến khích bệnh nhân chiến đấu với bệnh tật, làm yên lòng cha mẹ, làm cho ai đó cảm thấy vui, phép lịch sự tối thiểu... Nhưng nói dối cũng có rất nhiều trường hợp gây tai hại, điển hình như trường hợp cô Q – một giáo viên không có tâm cũng chẳng có tầm khi liên tục tự nhận 8.0 IELTS trong khi thi lên thi xuống cũng chỉ loanh quanh 6.5 – 7.0.
Nói dối ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần như thế nào?
Một thí nghiệm của nhóm nghiên cứu tâm lý ở Đại học Notre Dame đã phát hiện ra rằng những người bắt đầu nói thật gặp ít hơn 54% vấn đề sức khỏe tâm thần (như lo lắng hay cảm giác buồn…) trong quá trình nghiên cứu, và ít hơn 56% vấn đề sức khỏe thể chất (như buồn nôn hay đau đầu…)
Giải thích cho việc nói dối có thể làm cho bạn bị bệnh, Reef Karim, một phó giáo sư lâm sàng về tâm thần học tại Viện Khoa học Thần kinh Semel UCLA (Mỹ) nói: “Như hậu quả của tất cả những cảm giác tội lỗi, hay lo âu và căng thẳng, bạn bắt đầu cảm thấy tầm ảnh hưởng của những lời nói dối. Chắc chắn có sự liên quan. Hệ thống miễn dịch của bạn có thể bị tổn hại bởi vì cơ thể của bạn bị stress, làm nó khó khăn hơn để chống lại cảm lạnh và cúm”.
Karim lưu ý rằng: “Đối với một số người, nó có tác dụng ngay lập tức” nhưng “Đối với một số người khác, các vấn đề về thể chất, như đau đầu, sẽ hình thành chậm”.
Nói dối không ngừng nghỉ có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý
Theo Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần ấn bản lần thứ năm của Hội Tâm thần học Hoa Kỳ (DSM-5) thì nói dối thường gặp trong các chẩn đoán sau:
(1) Các rối loạn nhân cách như:
- Rối loạn nhân cách chống đối xã hội (ASPD)
- Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD)
- Rối loạn nhân cách kịch tính (HPD)
(2) Các rối loạn giả vờ
(3) Giả bệnh
(4) Bịa chuyện
(5) Nói dối bệnh lý (Pathological lying)
Cần lưu ý nói dối là một biểu hiện trong nhiều bệnh lý khác nhau nên bệnh nhân cần được chẩn đoán chính xác để điều trị các rối loạn tâm thần kết hợp.
Để đánh giá các loại nhân cách, người ta thường dùng trắc nghiệm MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory). Sau đó mới lên kế hoạch điều trị nhằm giúp người bệnh kiểm soát được xung động nói dối của mình.
Tóm lại, nói dối là một rối loạn tâm lý thoạt nghe thì vô hại, nhưng thật ra lại gây rất nhiều phiền phức trong các mối quan hệ xã hội, điều trị thì phức tạp, khó khăn và không phải lúc nào cũng có hiệu quả.
Vì vậy nếu xung quanh ta có người thân, bạn bè, đồng nghiệp bị chứng bệnh này thì tốt hơn hết là ta phải lưu ý, giúp đỡ và... cảnh giác.
