Em thân mến,
Thời học sinh, em đã bao giờ chép bài bạn chưa? Cô giáo em có nói gì khi ấy không?
À, anh không định bảo gì với em về chuyện đúng sai đâu.
Chỉ là thế này. Mỗi hành động đều là một loại ý thức. Nhìn bài là một ý thức cho phép người ta sao chép bài của người khác. Từ đó phát sinh một loại ý thức ở thầy cô, họ có thể đồng ý cho ta chép bài hoặc không. Họ đồng ý, đấy là một loại ý thức. Họ không đồng ý, đấy cũng là một loại ý thức.
Ý thức của hai đứa học trò đang chép bài nhau, cộng thêm ý thức của giáo viên khi chứng kiến chuyện đấy – Hai ý thức này kết hợp với nhau và cấu thành một thể ý thức nữa. Em có hình dung được sự ấy không?
Giống như khi em xem một điệu múa. Động tác uyển chuyển của nữ vũ công mang một ý nghĩa. Cô ấy múa cùng một vũ công nam. Động tác của anh ta cũng mang một ý nghĩa. Thế là khi họ múa với nhau, họ cùng tạo nên một ý nghĩa chung cho điệu múa.
Dễ hình dung hơn rồi đúng không em?
Rồi khi em đang ngồi đây và đọc những dòng này, ở cạnh em có thể là một người khác, người ấy đang ngủ chăng. Người lướt facebook, người thì ngủ - Hai hành động tưởng như tách biệt nhau ấy, thật ra đều đang phối hợp với nhau tạo thành một ý thức chung. Ý thức chung ấy lại có thể tác động ngược lại đến cả em và người đấy thế này:
Em thì nghĩ, “mình khẽ khẽ thôi để (người kia) còn ngủ”
Người đang nằm kia thì nghĩ, “nó đang đọc cái gì ấy nhỉ?”
Thế đấy, dù thế nào thì những ý thức vẫn đang vận hành liên tục. Mọi thứ đều kết nối với nhau, em đang ở giữa những dòng chảy liên tục của thế giới ấy.
Em có nhận thấy không?
Hãy quay lại với chuyện “nhìn bài”. Giả thử lúc ấy có một bạn thứ ba, nhìn hai em đang chép bài nhau và nghĩ: “Không được! Làm thế là sai!”
Chúng ta phải nghĩ thế nào đây?
Sự xuất hiện của bạn thứ ba ấy chỉ có nghĩa là: Có một Ý Thức nữa lại xuất hiện thêm trong câu chuyện này, khi người ấy đánh giá rằng hai em đang làm sai.
Rút cục thì dù đánh giá là sai hay đúng, em ấy đã lập tức thuộc về một tổng thể. Như người vũ công thứ ba xuất hiện.
Em có hiểu không?
Cho nên để nói chuyện sai đúng, ta cần phải nhận thức về cái tổng thể mình đang thuộc về đã. Em biết đấy ngay cả khi em chẳng là nhân vật nào trong câu truyện nhìn bài kia, một khi em đã chứng kiến và nhận thức, em bắt đầu cũng thuộc về tổng thể ấy rồi. Em sẽ cần rất lí trí, để hiểu ra rằng con người chúng ta ban đầu vốn không đặt ra chuyện đúng sai. Chỉ đặt ra chuyện một tổng thể cần phải được vận hành. Người vũ công có thể đóng bất cứ vai nào: người xấu, người tốt, người giàu, người nghèo,… chỉ để đạt được mục đích cuối cùng thôi: Hoàn thành điệu múa.
Mà em này, thế cuối cùng là điệu múa điều khiển chúng ta, hay chúng ta đang điều khiển điệu múa nhỉ?
Có khó quá không em?
cre: Ryu Vội Vã