[SYE] Làm sao để không bị bế tắc vì áp lực?

“Chuẩn bị đúng cách sẽ giúp chúng ta không bị sa lầy giữa những quãng thời gian căng thẳng”, nhà khoa học nhận thức Sian Leah Beilock đưa ra ý kiến.

“Họ rơi vào bế tắc rồi.”

Đó là một trong những lời phán xét khiến người khác thấy xấu hổ nhất. Hầu như ai trong chúng ta cũng đều thấy bế tắc vào một lúc nào đó, có thể là trong một bài kiểm tra, một ván game, một cuộc trò chuyện hay một cú điện thoại tư vấn.

Chà, các chàng trai à, tôi hiểu cảm giác đó chứ. Suốt khoảng thời gian lớn lên, tôi từng là một vận động viên lúc nào cũng hừng hực đam mê. Tôi chơi bóng đá là chính, với vai trò thủ môn, một vị trí tuyệt nhất mà cũng là dở nhất trên sân cỏ. Biết bao con mắt đều đổ dồn về phía mình, cùng với đó là áp lực bắt đầu đè nặng. Tôi còn nhớ như in một trận đấu hồi còn học cấp ba. Khi ấy tôi chơi cho đội của bang California thuộc Chương trình phát triển Olympic. Tôi đang chơi rất cừ cho đến lúc nhận ra vị huấn luyện viên đội tuyển quốc gia đang đứng ngay sau lưng mình. Mọi thứ đảo lộn. Chỉ trong vài giây, tôi - từ lối chơi đỉnh cao của mình - xuống dốc thấy rõ. Tôi bị áp lực vì cảm giác đôi mắt kia đang đánh giá mình, thế là đội nhà thua, và vị huấn luyện viên bỏ đi.

Trải nghiệm trên sân cỏ của tôi - và trong một vài sự kiện quan trọng trong đời - đã khiến tôi dấn thân vào lĩnh vực khoa học duy nghiệm. Tôi muốn biết cách chúng ta dùng kiến thức về tâm lý và não bộ như thế nào để tìm ra các phương thức khiến bản thân thể hiện mình tốt nhất.

Ngoài ra tôi cũng muốn tìm hiểu: Tại sao đôi lúc chúng ta không thể bộc lộ hết tiềm năng mỗi cá nhân do bị áp lực?

 Có lẽ không có gì đáng ngạc nhiên khi bạn nghe câu trả lời rằng trong những tình huống căng thẳng, chúng ta thấy lo lắng - về chính tình huống đang phải đối mặt, về kết quả của nó và về những gì người khác nghĩ về ta.

Thế nhưng có lẽ điều làm bạn ngạc nhiên hơn đó là chúng ta thường kiên định với hướng đi của mình trong những tình huống đó vì nỗi lo lắng khiến ta tập trung cao độ. Khi quan tâm đến việc thể hiện bản thân, chúng ta sẽ cố gắng kiểm soát từng khía cạnh của những việc lẽ ra nên để diễn ra tự nhiên hơn. Kết quả là chúng ta làm mọi chuyện rối tung rối mù lên.

Đội nghiên cứu của tôi đã khảo sát hiện tượng để tâm quá mức, thường được gọi là tê liệt phân tích. 

Trong một cuộc khảo sát, chúng tôi đã yêu cầu những cầu thủ bóng đá ở trường đại học rê bóng trong lúc chú ý đến một việc khác không liên quan đến họ. Cụ thể hơn, họ được yêu cầu chú ý xem chân nào của mình đang thực hiện rê bóng. Đội nghiên cứu đã nhận thấy rằng khi chúng tôi hướng các cầu thủ để tâm đến những gì họ đang làm, họ sẽ hành động chậm hơn và dễ mắc lỗi hơn. Phần lớn nguyên nhân gây ra sự tê liệt phân tích này là do hoạt động ở thùy trán, phần nằm trên mắt chúng ta. Thùy trán thường giúp con người tập trung một cách tích cực, nhưng trong một vài trường hợp nó lại khiến ta quá chú tâm vào nhầm thứ.

Trong môn bóng rổ, thuật ngữ “vô thức” (unconscious) được dùng để miêu tả một hậu vệ ghi điểm hầu như không thể bỏ lỡ một bàn nào. Vận động viên NBA All-Star Tim Duncan từng nói, “Khi cần dừng lại suy nghĩ là khi bạn đang rối trí và làm hỏng việc.” Trong khiêu vũ, biên đạo múa kiệt xuất George Balanchine thường khuyến khích các vũ công của mình, “Đừng nghĩ gì, cứ làm đi.” Khi bị áp lực, chúng ta thường cố kiểm soát những gì mình làm và rồi khiến cho mọi chuyện tệ đi.

Vậy làm gì để gỡ rối cho bộ não đây?

Ta có thể làm gì đó đơn giản như là hát một bài hay là tập trung chú ý đến một ngón chân xinh xinh của ai đó - giống như tuyển thủ golf Jack Nicklaus được đồn là rất hay làm như vậy. Hoặc ta có thể làm những việc khiến đầu óc thư thái khỏi những rối rắm của công việc đang phải đối mặt.

Một phương pháp khác yêu cầu thu hẹp khoảng cách giữa luyện tập và áp dụng thực tế để từ đó chúng ta có thể quen với cảm giác bị nhiều ánh mắt tập trung vào mình.

 Điều này có nghĩa ta cần tập luyện với điều kiện giống như trong tình huống thật sự. Dù là chuẩn bị cho bài kiểm tra hay diễn thuyết, chúng ta có thể đặt mình vào một tình huống mô phỏng việc sẽ xảy ra trong tương lai.

Nếu bạn sắp có một bài thi, hãy căn từng khoảng thời gian nhất định để gấp sách lại khi đang ôn bài và dạo lại kiến thức trong đầu trong một quãng ngắn. Nếu bạn chuẩn bị lên diễn thuyết, thử tập luyện vài lần trước một vài người xem. Và nếu bạn không thể tìm được ai lắng nghe, hãy diễn tập trước camera hoặc gương. Khả năng làm quen với cảm giác sắp đến sẽ tạo ra sự khác biệt giữa bị bế tắc và thành công rực rỡ.

Ta cũng có thể từng bước thoát khỏi những ngờ vực về khả năng bản thân - thứ khiến áp lực leo thang và dẫn đến tê liệt phân tích. 

Các nhà nghiên cứu đã khám phá rằng viết ra những suy nghĩ và nỗi bồn chồn của bản thân trước những sự kiện lớn có thể giúp đào thải chúng khỏi tâm trí. Viết vào nhật ký hoặc tốc ký những suy nghĩ của bạn có thể làm chúng ít có khả năng tác động làm bạn mất tập trung trong những giây phút quan trọng.

Tua nhanh câu chuyện về trận bóng ở trường cấp ba đến năm nhất đại học của tôi. Tôi học lớp chuyên ngành hóa, cảm thấy thật lạc lõng. Mặc dù đã học cho bài thi giữa kỳ đầu tiên, tôi vẫn trượt. Nắm thứ hạng thấp duy nhất trong một lớp 400 sinh viên. Không phải tôi bị thuyết phục rằng mình không hợp với chuyên ngành khoa học nhưng lúc đó, tôi đã nghĩ đến bỏ hẳn học đại học.

Thay vào đó, tôi đã thay đổi hành động của mình. 

Thay vì học một mình, tôi tham gia học cùng một nhóm bạn mà mỗi lần kết thúc buổi học, họ sẽ gấp hết sách lại và đấu xem ai trả lời đúng nhiều câu hỏi hơn cả. Chúng tôi học cách luyện tập dưới áp lực, thu hẹp khoảng cách giữa tập luyện và thi cử.

Ngày thi cuối kỳ đến, tâm trí nhẹ bỗng, tôi nhận được hạng cao nhất trong lớp. Hóa ra cách học đó không chỉ đơn thuần là đọc hiểu tài liệu, mà còn là vượt lên chính bản thân mình vào những cột mốc quan trọng nhất.

Về tác giả: 

Sian Leah Beilock được bổ nhiệm làm hiệu trưởng thứ 8 của Đại học Barnard vào tháng 7 năm 2017. Trước đó, bà đã có 12 năm làm việc tại Đại học Chicago. Với tư cách là giáo sư tâm lý học Stella M. Rowley và thành viên của Ủy ban Giáo dục, bà chuyên nghiên cứu cách trẻ em và người lớn học tập và thể hiện mình tốt nhất, đặc biệt là khi bị căng thẳng. Trong vai trò là thành viên ban lãnh đạo cấp cao, bà từng là Phó giám đốc phụ trách Sáng kiến học đường, Phó giám đốc Điều hành và Cán bộ của trường đại học.

------------------------------------------

Translator: Phạm Ngân Hà

Editor: Phạm Thảo Linh

Link bài gốc: https://ideas.ted.com/how-not-to-choke-under-pressure/

Bạn muốn đóng góp phần công sức nhỏ bé của mình cho cộng đồng, bạn muốn làm việc trong môi trường năng động, trẻ trung và đầy chuyên nghiệp. Nhanh tay đăng ký để trở thành CTV SYE để rèn luyện ngoại ngữ tại https://forms.gle/NTCHX9ARsnoEQhur5

----------------------------------------------

𝐒𝐘𝐄 - 𝐒𝐔𝐁 𝐘𝐨𝐮𝐭𝐡 𝐄𝐝𝐢𝐭𝐨𝐫

Fanpage: SUB Youth Editor

Email: sye.youthplus@gmail.com

Website: youth.com.vn